Salı, Mayıs 27, 2014

BAKOgrenTabanlı Harmanlanmış Öğrenme Ortamları

merhaba:
10 Kasım 2013'te "Temel Eğitim 1 ve 5. Sınıf Öğrencileri Kendi Animasyonlarını Üretecekler" diye bir yazı yazmştım. Bu amaca ulaşmak için Öğretmenlerimize Toon Boom firması tarafından üretilen Flip Boom yazılımı eğitimi aldırmıştık. Bu dönem içerisinde Teknoloji Entegrasyonu nasıl yapılabilir sorunun cevabı olarak oluşturduğumuz WEB sitesi üzerinden "BAKÖğreN (Beş Adımda Kazanım Öğrenme Nesnesi) Tabanlı Harmanlanmış Öğrenme Ortamı Modelini kullanarak Bahçeşehir Koleji 5. Sınıf öğrencilerimizin katılımıyla Erezyon konusunda bir ders oluşturduk; (Burak Gençay, Erdem Çıplak ve Yankı Çelik'e çok teşekkürler). Öğrenciler siteye kendi kullanıcı bilgileriyle girdiklerinde her bir kazanım için oluşturulan ders örneğine ulaşabiliyorlar. İlk sekmeden "Genel Bilgi" hangi kazanım verilecekse onunla ilgili bilgi alabiliyorlar


Kazanımı gören öğrenciler, sınıfa gelmeden önce sitedeki "Konu Anlatımı" sekmesinde yer alan videoyu izleyerek konu hakkında bilgi alabiliyorlar ve derse hazır olarak geliyorlar.


Sınıf ortamında dersle ilgili bilgileri pekiştirilmesi için öğrencilerden konu anlatımı ve tartışmasından sonra "Uygulama" sekmesi altında yer alan animasyonları izlemeleri isteniyor.



ve son olarak "Değerlendirme" sekmesinde izledikleri animasyonların benzerlerini yapmaları isteniyor.



Aşağıdaki videoda bizim 5. sınıf öğrencilerini kendilerine verilen 10 dakikalık sürede bu animasyonlarını nasıl ürettiklerini göreceksiniz. Öğrenciler muhteşem, galiba "Yetişkinler hazır değil" tezi bu uygulamada da bir kez daha görülebiliyor. 



Alanyazında, Teknoloji Entegrasyonu konusunda çok söz bulunabliyor ama bu örnekte olduğu doğrudan teknolojinin öğretim ortamlarına bütünleşmesi örnekleri az. Burada paylaşılan örnekte; Flipped Classroom, Inverted Classroom (bunları Blended Learning kavramının alt kümeleri olarak görebiliriz) stratejileri, doğrudan müfredatla entegre olarak harmanlanmış öğrenme ortamlarında kullanılmıştır.

Dersin tamamını izlemek istiyorsanız;



BAKOgreN Tabanlı daha fazla örnek görmek için "GUIDE"a bakabilirsiniz..

Saygılarımla,

M. Yaşar Özden





Pazartesi, Mayıs 12, 2014

"PISA 2012 Sonuçları: Yaratıcı Problem Çözme Becerileri" Raporundan benim anladıklarım?


"Sorunlar, onları yaratanların mantığı ile çözümlenemez" A. Einstein

Son günlerde dinlediğim birçok PISA 2012 rapor sunumunda Türkiye'nin durumundan hiçte iyi bahsedilmediğini söylecek olursam genel eğilimin dışında bir gerçekten bahsetmiş olmayacağım. Bu sonuçları dinlerken bir noktanın gözden kaçtoğını düşüneek araştırmaya başladım ve gördüm ki benzeri  kayagıyı benden başka taşıyanlarda var (1). Bu sınavlara Çin ülke olarak katılmak yerine bazı seçilmiş bölgeler olarak yer alırken Hindistan ülke olarak dışarıda kalmayı tercih etti.  Bu açıdan bakınca PISA 2012'ye katılan ülkeler arasında nüfus olarak katılan en büyük ülke Amerika Birleşik Devletleri oldu (Tablo 1).
Ülke
Nüfus
Ortalama Puan
Sırlama
1.     Amerika Birleşik Devletleri
317,000,000
481
36
2.     Endonezya
238,000,000
375
64
3.     Brezilya
201,000,000
391
58
4.     Rusya
144,000,000
482
34
5.     Japonya
127,000,000
536
7
6.     Meksika
118,000,000
413
53
7.     Vietnam
90,000,000
511
17
8.     Almanya
81,000,000
514
16
9.     Türkiye
76,000,000
448
45
10.  Thailand
66,000,000
427
49

Nüfüsu 100 milyonun üzerinde olan ülkelerin 65 ülke arasındaki ortalaması 42 olarak ortaya çıkıyor. Matematik sınavında en başarılı olan 10 ülkeye baktığımızda;
Sıralama/Ülke
Nüfus
Ortalama Puan
1.    Şaghay
24,000,000
613
2.    Singapore
5,000,000
573
3.    Hong Kong
7,000,000
561
4.    Taiwan
23,000,000
560
5.    Kore
50,000,000
554
6.    Macao (Çin)
1,000,000
538
7.    Japonya
127,000,000
536
8.    Liechtenstein
35,168
535
9.    İsviçre
8,000,000
531
10. Hollanda
17,000,000
523
Ortalama=
23,559,555.55
552,4

Bu 10 ülkenin ortalama nüfusu yaklaşık 24 milyon olurken otalama puan olarak 552,4 hesaplanabilmektedir. Japonya'yı bunların arasından çıkaracak olursak ortlama nüfus 10 milyon civarında olacaktır. Ortalama puanda 554 civarına çıkacaktır. Aslında veriler üzerinde bu kadar oynamadan da Nüfusu çok olan ülkelerin bu yarışta başarısız olduklarını söylemek için çok uğraşmaya gerek yoktur. Değişik açıklamlar ileri sürmek mümkün olabilir. Bu konuya şimdilik girmeyeceğim fakat nüfus ile üst düzey başarılı olan öğrencilerin toplam sayıları arasındaki bağlantı bana ilginç geldi paylaşmak için yazıyorum. Bu noktadan sonra üst düzey problem çözme becerilerinde (5+6) ülkelerin dağılımlarını ve nüfus bilgilerini kullanarak kaba hesaplamalar yapacağım (PISA 2012 verileriyle). Burada bir küçük not, PISA 2012'de öğrencilerin yaratıcı problem çözme becerileri 6 seviye olarak belirlenmiş ve her bir seviye için ayrı ayrı sorular sorulup cevapları değerlendirilmiştir. En üst seviye 6 olarak belirtilmiş raporda. 

OECD ülkelerini nüfus yoğunlukları, PISA 2012 2,3,4,5,6 seviye yüzdeleri  ve 5+6. seviyedeki öğrenci yüzdelerini nüfusa göre büyükten küçüğe  göre sıralayacak olursak en büyük nüfus ile ABD birinci sıraya otururken Türkiye 6. sırada yer alıyor. Problem çözme becerilerinde son dinlediğim toplantılarda Türkiye çokca İsrail ve Şili ile kıyaslandığı için onları da farklı renklerde göstereceğim.

Nüfusa göre yapılmış sıralama;
Ülke
2
3
4
5
6
5+6
Ülke Nüfusu
15 yas ogrenci
Sinava Giren
1
United States
22,8
27,0
20,4
8,9
2,7
11,6
318.025.000
3 985 714
6.111
2
Brazil
26,9
17,4
6,6
1,5
0,4
1,8
202.545.000
3 574 928
20.091
3
Russian Federation
27,0
27,9
15,7
5,9
1,4
7,3
143.700.000
1 272 632
6.418
4
Japan
14,6
26,9
29,2
16,9
5,3
22,3
127.140.000
1 241 786
6.351
5
Germany
20,3
25,6
22,0
10,1
2,7
12,8
80.716.000
 798 136
5.001
6
Turkey
31,4
21,2
9,4
2,0
0,2
2,2
76.667.864
1 266 638
4.848
7
Hong Kong-China
16,3
27,4
26,5
14,2
5,1
19,3
70.700.000
 84 200
4.670
8
France
20,5
28,4
22,6
9,9
2,1
12,0
65.885.000
 792 983
5.682
9
England
20,2
26,5
22,7
10,9
3,3
14,3
63.705.000
 738 066
12.659
10
Italy
22,5
28,0
22,3
8,9
1,8
10,8
60.021.955
 605 490
38.142
11
Korea
12,9
23,7
28,8
20,0
7,6
27,6
50.219.669
 687 104
5.033
12
Colombia
22,2
11,3
3,9
0,9
0,2
1,2
47.587.000
 889 729
11.173
13
Spain
23,6
24,2
15,9
6,2
1,6
7,8
46.609.700
 423 444
25.335
14
Poland
25,7
26,0
15,7
5,8
1,1
6,9
38.496.000
 425 597
5.662
15
Canada
19,0
25,8
22,9
12,4
5,1
17,5
35.344.962
 417 873
21.548
16
Malaysia
27,8
15,7
5,2
0,8
0,1
0,9
30.111.000
 544 302
5.197
17
Australia
19,4
25,8
22,6
12,3
4,4
16,7
23.487.100
 291 967
17.774
18
Shanghai-China
17,5
27,4
26,2
14,1
4,1
18,3
23.019.148
 108 056
6.374
19
Chile
28,6
22,2
8,8
1,9
0,2
2,1
17.620.000
 274 803
6.857
20
Netherlands
19,9
26,0
22,0
10,9
2,7
13,6
16.850.100
 194 000
4.460
21
Belgium
18,3
24,5
22,0
11,4
3,0
14,4
11.190.649
 123 469
9.690
22
Czech Republic
20,7
27,2
21,8
9,5
2,4
11,9
10.512.400
 96 946
6.535
23
Portugal
25,5
28,1
18,4
6,2
1,2
7,4
10.477.800
 108 728
5.722
24
Hungary
23,9
22,4
13,0
4,6
1,0
5,6
9.879.000
 111 761
4.810
25
Sweden
23,9
26,3
17,6
7,0
1,8
8,8
9.658.301
 102 087
4.739
26
United Arab Emirates
22,0
14,2
6,4
2,1
0,4
2,5
9.346.000
 48 824
11.500
27
Austria
21,8
26,9
21,9
9,0
2,0
10,9
8.504.850
 93 537
4.756
28
Israel
20,1
18,5
13,7
6,7
2,1
8,8
8.169.700
 118 953
6.061
29
Bulgaria
22,1
14,1
5,6
1,4
0,2
1,6
7.245.677
 70 188
5.282
30
Serbia
26,7
25,8
14,3
4,1
0,6
4,7
7.181.505
 80 089
4.684
31
Denmark
24,1
27,8
19,0
7,2
1,6
8,7
5.627.235
 72 310
7.481
32
Finland
20,0
27,1
23,5
11,4
3,6
15,0
5.453.784
 62 523
8.829
33
Slovak Republic
24,3
25,6
16,2
6,3
1,6
7,8
5.415.949
 59 723
5.737
34
Singapore
13,8
21,9
27,0
19,7
9,6
29,3
5.399.200
 53 637
5.546
35
Norway
21,5
24,7
19,4
9,7
3,4
13,1
5.109.056
 64 917
4.686
36
Ireland
23,8
27,8
18,8
7,3
2,1
9,4
4.593.100
 59 296
5.016
37
Croatia
26,8
22,9
13,2
4,0
0,8
4,7
4.290.612
 48 155
6.153
38
Uruguay
22,4
13,2
5,3
1,1
0,1
1,2
3.286.314
 54 638
5.315
39
Chinese Taipei
17,8
26,3
25,9
14,6
3,8
18,3
2.607.428
 328 356
6.046
40
Slovenia
25,4
23,7
15,8
5,8
0,9
6,6
2.062.579
 19 471
7.229
41
Estonia
21,8
29,2
22,2
9,5
2,2
11,8
1.311.870
 12 649
5.867
42
Macao-China
17,5
29,5
28,9
13,8
2,8
16,6
1.000.000
 6 600
5.335
43
Montenegro
23,9
13,8
4,6
0,7
0,1
0,8
620.029
 8 600
4.744

Bu ülkeleri eğer 5+6. seviyede yer alan bireylerin % oranlarına göre sıralayacak olursak bu sefer Singapur birinci olurken Türkiye 36. sırada yer alıyor (İsrail 23, Şili 37).

Aynı bilgilerin 5+6 ortalama puan %lerine göre sıralama;
Ülke
2
3
4
5
6
5+6
Ülke Nüfusu
15 yas ogrenci
Sinava Giren
1
Singapore
13,8
21,9
27,0
19,7
9,6
29,3
5.399.200
 53 637
5.546
2
Korea
12,9
23,7
28,8
20,0
7,6
27,6
50.219.669
 687 104
5.033
3
Japan
14,6
26,9
29,2
16,9
5,3
22,3
127.140.000
1 241 786
6.351
4
Hong Kong-China
16,3
27,4
26,5
14,2
5,1
19,3
70.700.000
 84 200
4.670
5
Chinese Taipei
17,8
26,3
25,9
14,6
3,8
18,3
2.607.428
 328 356
6.046
6
Shanghai-China
17,5
27,4
26,2
14,1
4,1
18,3
23.019.148
 108 056
6.374
7
Canada
19,0
25,8
22,9
12,4
5,1
17,5
35.344.962
 417 873
21.548
8
Australia
19,4
25,8
22,6
12,3
4,4
16,7
23.487.100
 291 967
17.774
9
Macao-China
17,5
29,5
28,9
13,8
2,8
16,6
1.000.000
 6 600
5.335
10
Finland
20,0
27,1
23,5
11,4
3,6
15,0
5.453.784
 62 523
8.829
11
Belgium
18,3
24,5
22,0
11,4
3,0
14,4
11.190.649
 123 469
9.690
12
England
20,2
26,5
22,7
10,9
3,3
14,3
63.705.000
 738 066
12.659
13
Netherlands
19,9
26,0
22,0
10,9
2,7
13,6
16.850.100
 194 000
4.460
14
Norway
21,5
24,7
19,4
9,7
3,4
13,1
5.109.056
 64 917
4.686
15
Germany
20,3
25,6
22,0
10,1
2,7
12,8
80.716.000
 798 136
5.001
16
France
20,5
28,4
22,6
9,9
2,1
12,0
65.885.000
 792 983
5.682
17
Czech Republic
20,7
27,2
21,8
9,5
2,4
11,9
10.512.400
 96 946
6.535
18
Estonia
21,8
29,2
22,2
9,5
2,2
11,8
1.311.870
 12 649
5.867
19
United States
22,8
27,0
20,4
8,9
2,7
11,6
318.025.000
3 985 714
6.111
20
Austria
21,8
26,9
21,9
9,0
2,0
10,9
8.504.850
 93 537
4.756
21
Italy
22,5
28,0
22,3
8,9
1,8
10,8
60.021.955
 605 490
38.142
22
Ireland
23,8
27,8
18,8
7,3
2,1
9,4
4.593.100
 59 296
5.016
23
Israel
20,1
18,5
13,7
6,7
2,1
8,8
8.169.700
 118 953
6.061
24
Sweden
23,9
26,3
17,6
7,0
1,8
8,8
9.658.301
 102 087
4.739
25
Denmark
24,1
27,8
19,0
7,2
1,6
8,7
5.627.235
 72 310
7.481
26
Slovak Republic
24,3
25,6
16,2
6,3
1,6
7,8
5.415.949
 59 723
5.737
27
Spain
23,6
24,2
15,9
6,2
1,6
7,8
46.609.700
 423 444
25.335
28
Portugal
25,5
28,1
18,4
6,2
1,2
7,4
10.477.800
 108 728
5.722
29
Russian Federation
27,0
27,9
15,7
5,9
1,4
7,3
143.700.000
1 272 632
6.418
30
Poland
25,7
26,0
15,7
5,8
1,1
6,9
38.496.000
 425 597
5.662
31
Slovenia
25,4
23,7
15,8
5,8
0,9
6,6
2.062.579
 19 471
7.229
32
Hungary
23,9
22,4
13,0
4,6
1,0
5,6
9.879.000
 111 761
4.810
33
Serbia
26,7
25,8
14,3
4,1
0,6
4,7
7.181.505
 80 089
4.684
34
Croatia
26,8
22,9
13,2
4,0
0,8
4,7
4.290.612
 48 155
6.153
35
United Arab Emirates
22,0
14,2
6,4
2,1
0,4
2,5
9.346.000
 48 824
11.500
36
Turkey
31,4
21,2
9,4
2,0
0,2
2,2
76.667.864
1 266 638
4.848
37
Chile
28,6
22,2
8,8
1,9
0,2
2,1
17.620.000
 274 803
6.857
38
Brazil
26,9
17,4
6,6
1,5
0,4
1,8
202.545.000
3 574 928
20.091
39
Bulgaria
22,1
14,1
5,6
1,4
0,2
1,6
7.245.677
 70 188
5.282
40
Uruguay
22,4
13,2
5,3
1,1
0,1
1,2
3.286.314
 54 638
5.315
41
Colombia
22,2
11,3
3,9
0,9
0,2
1,2
47.587.000
 889 729
11.173
42
Malaysia
27,8
15,7
5,2
0,8
0,1
0,9
30.111.000
 544 302
5.197
43
Montenegro
23,9
13,8
4,6
0,7
0,1
0,8
620.029
 8 600
4.744

Eğer sırlamayı verilen %'leri kullanarak  5+6. seviyedeki birey sayılarına göre yapacak olursak birinci ABD oluyor, Türkiye ise 15. (İsrail 22, Chile 31) sıraya geliyor.

Aynı bilgilerin 5+6. seviyedeki Birey sayısı
Ülke
2
3
4
5
6
5+6
Ülke
Nüfusu
15 yas
ogrenci
Sinava
Giren
5+6
Birey
1
United States
22,8
27,0
20,4
8,9
2,7
11,6
318.025.000
3 985 714
6.111
463.358
2
Japan
14,6
26,9
29,2
16,9
5,3
22,3
127.140.000
1 241 786
6.351
276.556
3
Korea
12,9
23,7
28,8
20,0
7,6
27,6
50.219.669
 687 104
5.033
189.840
4
England
20,2
26,5
22,7
10,9
3,3
14,3
63.705.000
 738 066
12.659
105.210
5
Germany
20,3
25,6
22,0
10,1
2,7
12,8
80.716.000
 798 136
5.001
101.994
6
France
20,5
28,4
22,6
9,9
2,1
12,0
65.885.000
 792 983
5.682
95.406
7
Russian Federation
27,0
27,9
15,7
5,9
1,4
7,3
143.700.000
1 272 632
6.418
92.588
8
Canada
19,0
25,8
22,9
12,4
5,1
17,5
35.344.962
 417 873
21.548
73.271
9
Brazil
26,9
17,4
6,6
1,5
0,4
1,8
202.545.000
3 574 928
20.091
65.530
10
Italy
22,5
28,0
22,3
8,9
1,8
10,8
60.021.955
 605 490
38.142
65.142
11
Chinese Taipei
17,8
26,3
25,9
14,6
3,8
18,3
2.607.428
 328 356
6.046
60.133
12
Australia
19,4
25,8
22,6
12,3
4,4
16,7
23.487.100
 291 967
17.774
48.749
13
Spain
23,6
24,2
15,9
6,2
1,6
7,8
46.609.700
 423 444
25.335
33.019
14
Poland
25,7
26,0
15,7
5,8
1,1
6,9
38.496.000
 425 597
5.662
29.283
15
Turkey
31,4
21,2
9,4
2,0
0,2
2,2
76.667.864
1 266 638
4.848
27.657
16
Netherlands
19,9
26,0
22,0
10,9
2,7
13,6
16.850.100
 194 000
4.460
26.399
17
Shanghai-China
17,5
27,4
26,2
14,1
4,1
18,3
23.019.148
 108 056
6.374
19.726
18
Belgium
18,3
24,5
22,0
11,4
3,0
14,4
11.190.649
 123 469
9.690
17.750
19
Hong Kong-China
16,3
27,4
26,5
14,2
5,1
19,3
70.700.000
 84 200
4.670
16.245
20
Singapore
13,8
21,9
27,0
19,7
9,6
29,3
5.399.200
 53 637
5.546
15.712
21
Czech Republic
20,7
27,2
21,8
9,5
2,4
11,9
10.512.400
 96 946
6.535
11.540
22
Israel
20,1
18,5
13,7
6,7
2,1
8,8
8.169.700
 118 953
6.061
10.493
23
Colombia
22,2
11,3
3,9
0,9
0,2
1,2
47.587.000
 889 729
11.173
10.236
24
Austria
21,8
26,9
21,9
9,0
2,0
10,9
8.504.850
 93 537
4.756
10.232
25
Finland
20,0
27,1
23,5
11,4
3,6
15,0
5.453.784
 62 523
8.829
9.380
26
Sweden
23,9
26,3
17,6
7,0
1,8
8,8
9.658.301
 102 087
4.739
8.962
27
Norway
21,5
24,7
19,4
9,7
3,4
13,1
5.109.056
 64 917
4.686
8.513
28
Portugal
25,5
28,1
18,4
6,2
1,2
7,4
10.477.800
 108 728
5.722
8.033
29
Denmark
24,1
27,8
19,0
7,2
1,6
8,7
5.627.235
 72 310
7.481
6.301
30
Hungary
23,9
22,4
13,0
4,6
1,0
5,6
9.879.000
 111 761
4.810
6.231
31
Chile
28,6
22,2
8,8
1,9
0,2
2,1
17.620.000
 274 803
6.857
5.699
32
Ireland
23,8
27,8
18,8
7,3
2,1
9,4
4.593.100
 59 296
5.016
5.553
33
Malaysia
27,8
15,7
5,2
0,8
0,1
0,9
30.111.000
 544 302
5.197
4.767
34
Slovak Republic
24,3
25,6
16,2
6,3
1,6
7,8
5.415.949
 59 723
5.737
4.677
35
Serbia
26,7
25,8
14,3
4,1
0,6
4,7
7.181.505
 80 089
4.684
3.795
36
Croatia
26,8
22,9
13,2
4,0
0,8
4,7
4.290.612
 48 155
6.153
2.277
37
Estonia
21,8
29,2
22,2
9,5
2,2
11,8
1.311.870
 12 649
5.867
1.487
38
Slovenia
25,4
23,7
15,8
5,8
0,9
6,6
2.062.579
 19 471
7.229
1.291
39
United Arab Emirates
22,0
14,2
6,4
2,1
0,4
2,5
9.346.000
 48 824
11.500
1.237
40
Bulgaria
22,1
14,1
5,6
1,4
0,2
1,6
7.245.677
 70 188
5.282
1.105
41
Macao-China
17,5
29,5
28,9
13,8
2,8
16,6
1.000.000
 6 600
5.335
1.096
42
Uruguay
22,4
13,2
5,3
1,1
0,1
1,2
3.286.314
 54 638
5.315
638
43
Montenegro
23,9
13,8
4,6
0,7
0,1
0,8
620.029
 8 600
4.744
71

Türkiye 5+6. seviyedeki  öğrenci sayısı olarak İsrail ve Şili'nin toplamından fazla sayıda öğrenciye sahip olduğu görünüyor (neredeyse 2 katı!). Aslında ben bu sayıların Türkiye için gerçeği tam anlamıyla yansıtmadığını düşünüyorum. Bu konuyu biraz sonraya bırakıp dikkatinizi bir noktaya çekmek istiyorum. Bütün PISA sunumlarında benim anladığım bizim öğrencilere "Yemedikleri peynirin tanımı" sorulduğu için bizim öğrenciler ne yedilerse onu çok başarılı bir şekilde anlatıyorlar. Bizdeki eğitim sistemi PISA 2012'nin 5 ve 6. seviye sorularına yönelik olarak öğrencilerimize herhangi bir katkı yapmıyor. Öğrencilerimiz yoğunlukla çoktan seçmeli sınavlara yönelik olarak hazırlanıyorlar ve bu da onları en fazla 3. seviyeye kadar getirebiliyor (%88.4). 4,5,6. seviyelerdeki öğrenci lerimiz ise sadece % 11.6 olarak görünüyor.  Bu noktada, öğrencileri ve eğitim sistemini konuşurken öğrencilerin bu tür sorularla karşılaşabileceği bir sistemin özellikle gündeme gelmesi ve buna uygun "Ölçme ve Değerlendirme" yapabilecek öğretmenlerin sistem içerisinde yer alaması gerekiyor. Aslında, kuruduğum bu son cümle çok tehlikeli geliyor bana, nedenine gelince hemen öğretmen yetiştirme müfredatlarına daha fazla "Ölçme - Değerlendirme" dersi koyalım kolaycılığını içinde barındırıyor. Türk eğitim sisteminin çözüm kümesi 3M'ye (müfredat, metod, materyal, bununla ilgili bir yazıyı daha önce paylaşmıştım) şıkıştığı için bulunan çözümler problemleri çözmüyor. Sorunun tamamını anlayabilecek olursak birlikte çözüm üretebiliriz. 
Yukarıdaki bilgileri olumlu yönde  (hiç günahı olmayan öğrenciler lehine) biraz daha yorumlamaya çalışacak olursak, PISA 2102, Problem çözme becerileri kıyaslamalarına birey sayıları olarak baktığımıza elimizde 27.657 öğrenci var, bu sayı bundan önce de bundan kötü değildi. Bu sayı yukarıda söylediğim gibi Israil ve Şili'nin toplamından fazla (fakat hala İsrail'den teknoloji transferi yapıyoruz), önemli olan ülke olarak bu çocuklarımızın başına bundan sonra ne geleceği, nasıl eğitilecekleri, hangi okullara gidecekleri, sonunda ne tür imkanlara kavuşaçakları konusunda bir plan, program, strateji .... ye sahip miyiz? Eğer değilsek, bu çoçukları suçlamaktan vazgeçelim, çünkü onlar ellerinden geldiğince en iyisini yapmaya çalışıyorlar. sürekli sonuçlar kötü diyecek olursak bir süre sonra onlarda inanacak olurlarsa (öğrenilmiş çaresizlik) durum o zaman gerçekten vahim olabilir.

"Sorunlar, onları yaratanların mantığı ile çözümlenemez" A. Einstein

"Sorunlar ayrıca onlarla aynı düzlemde kalarak da çözülmez"


M. Yaşar Özden